قیر مخلوط
بعضی اوقات در عملیات راهسازی امكان استفاده مستقیم قیر جامد نمی باشد زیرا به علت عدم دسترسی به وسایل گرم نمودن قیر یا سرد شدن قیر گرم شده در هنگام كار یا لزوم ایمنی از نظر كارگران و آتش سوزی و صرف وقت ایجاب مینماید كه قیر مایع به كار رود. قیرهای محلول از حل کردن قیرهای خالص در حلالها یا روغنهای نفتی به دست میآید. نوع و کیفیت قیرهای محلول به کیفیت قیرهای خالص اصلی، نوع حلال و مقدار حلال بستگی دارد.
هر اندازه مقدار حلالهای نفتی در قیر محلول زیادتر باشد، روانی آن بیشتر است. معمولا درصد حلال مصرفی در قیرهای محلول ایران از10 تا50 درصد تغییرمی کند. عدم دسترسی به وسایل گرم کننده قیر در حرارتهای بالا، سرد شدن قیر در هنگام کار، عدم امکان نفوذ آن در مواد معدنی متخلخل، لزوم ایمنی کارگران، آتش سوزی و صرف وقت باعث میشود که در بعضی موارد از قیرهای محلول استفاده شود. به منظور چسبندگی قیر به مصالح مرطوب، قیر محلول مورد مصرف باید دارای درجه اسیدی مناسب باشد.قیرهای محلول در راهسازی برای اندودهای سطحی، ستونی، آسفالت سطحی، آسفالت سرد کارخانهای یا مخلوط در محل مصرف میشود.
قیر مایع در واقع آمیزهای مركب از قیر جامد یا نرم با حلال مناسب میباشد كه در حال حاضر تنها قیر ام. سی 250 (M.C-250) توسط پالایشگاه شیراز تولید میگردد كه به مقیاس وسیع، در عملیات راهسازی مصرف میشود. این قیرها به سه دسته زیر تقسیم میشوند: – قیرهای تندگیر یا RC – قیرهای دیرگیر یا SC – قیرهای كندگیر یا MC قیرهای فوق نیز بر حسب گرانروی به دستههای بیشتری قابل تقسیم میباشند. قیر های تندگیر یا RC قیر های دیرگیر یا SC قیر های كندگیر یا MC قیر امولسیون امولسیون یک مخلوط دو فازی از دو مایع مخلوط نشدنی است که فاز داخلی به صورت ریز در داخل فاز خارجی پراکنده است . قطر ذرات در امولسیون بین 0.1 تا 5 میکرون می باشد . در حالت عادی و بدون استفاده از امولسیفایر ( ماده امولسیون ساز ) این تعلیق با ثبات نبوده و دو مایع مخلوط نشدنی به سرعت از یکدیگر جدا شده و دو فاز متمایز تشکیل می دهند . به همین علت با افزودن موادی به نام امولیسفایر که معمولاً یک نمک قلیایی اسید های آلی با نمک آمونیوم است و ایجاد شرایط مناسب ، تعلیق ذرات ، حالت پایدار به خود گرفته و امولسیون با ثبات تشکیل می گردد . بنابراین قیر امولسیون با مخلوط کردن قیر و آب و یک ماده امولسیون ساز ( امولسفایر ) بدست می آید . مقدار ماده امولسیون ساز بسیار کم و حدود 3/0 تا 5/0 درصد وزن قیر و مقدار آب مصرفی این نوع قیر حدود 30 تا 50 درصد وزن قیر می باشد . اضافه کردن ماده امولسیون به این مخلوط باعث باردار شدن ذرات قیر می شود ، بدین ترتیب ذرات قیر در اثر بارالقایی یکدیگر را دفع کرده و به صورت کره هایی با قطر 01/0 تا 001/0 میلی متر در آب شناور می شوند که باعث تولید قیری با نام قیر امولسیون می گردد . استفاده از این نوع قیر باعث کاهش آلایندگی محیط زیست می شود و چون از نفت یا حلال های قابل اشتعال در تولید آن استفاده نمی شود ، خطر اشتعال در حین حمل و نقل آن کاهش می یابد . از قیر امولسیونی برای آسفالت سرد در محیط های مرطوب یا برای عایق کاری استفاده می شود که در این صورت باید دوباره به آن آب اضافه شود و محتوای آب آن را به 65% رساند .
در نهایت مخلوطی از ذرات جامد بسیار ریز به نام آسفالتن باقی میماند که در ماده سیال گریسمانندی به نام مالتن غوطهور است. اما برخی از انواع قیر در طبیعت و در اثر تبدیل تدریجی نفت خام و تبخیر مواد فرار آن در اثر گذشت سالهای بسیار زیاد به دست میآید. چنین قیری، قیر طبیعی نامیده میشود و دوام آن بیشتر از قیرهای نفتی است. چنین قیری ممکن است بهصورت خالص در طبیعت وجود داشته باشد (قیر دریاچهای) مانند دریاچه قیر بهبهان ایران و دریاچه قیر تیرینیداد آمریکا، یا از معادن استخراج شود (قیر معدنی). قیر طبیعی با نام یواینتایت (Uintaite) نیز شناخته میشود.
قیر مخلوط یا محلول قیر مخلوط به مخلوطی از قیر و یک حلال مناسب (مثلاً نفت سفید یا بنزین) گفته میشود. این قیر در درجهحرارت محیط مایع است و یا با حرارت کمی به مایع تبدیل میشود. قیر مخلوط در انواع آسفالتهای پوششی و ماکادامی مورد استفاده قرار میگیرد. سرعت گیرش یا سفت شدن این نوع قیر بستگی به نوع محلول دارد. بهطور مثال به دلیل سرعت بالای تبخیر بنزین، قیر حل شده در بنزین سریعتر سفت میشود. این قیر، اصطلاحاً قیر تندگیر (RC) نامیده میشود. همچنین قیرهایی که در نفت حل شدهاند، قیر کندگیر (MC) نامیده میشوند و به قیرهایی که در نفت گاز یا نفت کوره حل شوند، نفت دیرگیر (SC) گفته میشود. قیرهای محلول بر اساس درجه گرانرویشان درجهبندی میشوند.
